Op 31 oktober 2017 was het 500 jaar geleden dat Luther zijn
95 stellingen aan de kerkdeur te Wittenberg spijkerde. Die schreef hij in het
latijn. Dat zal de gewone man in Wittenberg fijn gevonden hebben want die las
geen latijn. Het is vermoedelijk ook helemaal niet waar (Wikipedia). Los van
deze geschiedkundige beeldspraak is deze aanklacht tegen de moederkerk het
begin van wat wij later de reformatie zijn gaan noemen. Luther heeft
ongetwijfeld alle reden gehad om zich tegen Rome te keren en daarin stond hij vast
niet alleen. Wel vroeg ik me af waarom hij dat nou juist op Halloween deed.
Verkleed als killerclown sloop de monnik Maarten Luther in pikkedonker door de
straten van Wittenberg met een uitgeholde pompoen op een stok met een kaars er
in. In een onbewaakt ogenblik prikte hij stiekem zijn geschrift tegen de
kerkdeur. Als de pastoor, of de koster, hem zou betrappen zou er zeker wat voor
hem zwaaien! Brrrrr! Zoiets stel ik me
dan voor want ik heb een levendige fantasie.
Maar later las ik dat Halloween komt van All Hallows Eve en
dat is in gewoon Nederlands de vooravond van Allerheiligen, de avond van 31
oktober. Dat is ook de avond van een heidens (Keltisch) feest. “Bij de Kelten begon na de oogst, op 1 november, het
nieuwe jaar. En ze geloofden dat bij het begin van het nieuwe jaar de geesten
van de overledenen een poging deden om een lichaam te kapen van een levende, om
daarmee het nieuwe jaar in te gaan. Op dat moment konden de wereld van de doden
en de wereld van de levenden elkaar ontmoeten. ” (bron: www.gerritveldman.nl)
Een dag na Allerheiligen is het Allerzielen. Op die dagen is
er druk verkeer op weg naar en terug uit het vagevuur. Heiligen hoefden niet
naar het vagevuur. Gewone stervelingen moesten dat wel, dan werd je ziel weer
schoongebrand, maar als je nou bij de plaatselijke pastoor een zak geld afliet
dan zorgde hij ervoor dat je in de koets kwam die rechtstreeks naar de hemel
reed. Enkeltje rechtstreeks, stopt niet bij vagevuur. Een soort Monopoly met
zielen. Maarten vond dat maar niks, die aflaathandel, en omdat aflaten te maken
hebben met Allerheiligen en Allerzielen deed Maarten zijn ding op Halloween.
Vagevuur is trouwens typisch rooms. Katholieken komen zomaar niet in de hel.
Dan moet je het wel erg bont maken. En dan nog is er genade mogelijk. Luthersen
doen niet aan vagevuur. Niks boetedoen en dan alsnog naar de hemel! De hel in!
Branden zal je! Voor eeuwig!
In ieder geval was de herdenking van deze daad van protest
aanleiding voor Koning Willem om zijn gezicht en zijn vrouw weer eens te laten
zien. De koning was aanwezig bij de viering van 500 jaar reformatie. Alsof dat
iets is om te vieren: de hele zondag een beetje in je zwarte kousen zitten te
kniezen. Gezellig hoor. Het past ook in het geheel niet in mijn beeld van een
onafhankelijke koning voor iedereen. Tenzij hij te zijner tijd bij het 25-jarig
jubileum van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster aanwezig is, hetgeen ik
waag te betwijfelen. Beetje wrang vind ik het ook want in deze tijd die bol
staat van politieke correctheid had Willem zich wel eens mogen laten informeren
over wie Luther eigenlijk was. Als ik het even kort voor u mag samenvatten: een
xenofobe antisemiet met extremistische trekjes. Alle synagogen en huizen van
joden moesten in brand worden gestoken en iedere jood die zich niet wenste te
bekeren tot het christendom kon van Maarten aan het gas. Ook de Islam was niet
populair bij Luther. Hij riep Karel V op om een oorlog tegen de Turken te
beginnen want Mohammed was geen profeet maar een kind van de duivel. Keizer
Karel was van dat gesteukel echter niet gediend zodat Maarten moest onderduiken
om aan de galg te ontkomen. Eeuwen later was het gedachtegoed van Luther een
dankbare bron voor Nazi-Duitsland om de Joden opnieuw op de korrel te nemen. Of
Geert Wilders de ideeën van Luther als bron heeft voor zijn jacht op de Islam
is mij niet bekend. Hij heeft het wel steeds over de Joods-Christelijke normen
en waarden die we moeten bewaken en bewaren. Nou, lekker dan. Antisemitisme is
een christelijke uitvinding bij uitstek dus hoe hij dat nou precies bedoeld is
me niet geheel duidelijk. Om van de houdbaarheid van die zogenaamde
christelijke normen en waarden maar te zwijgen.
Ik heb in mijn gesprekken en contacten met gelovige mensen
nooit iets gehoord over deze duistere kant van Luther. Wel valt me telkens weer
op dat er in reformatorische kringen vanuit wordt gegaan dat het ware christendom
eigenlijk pas begint in 1517. Lekker makkelijk, je laat de roomse
missionarissen en inquisiteurs 1500 jaar lang de hete kolen uit het vuur halen met
gevaar voor eigen leven en als dat dan klaar is zeg je gewoon: “Die roomsen
hebben het helemaal fout!”. Kinderachtig, laf en historisch onjuist want men
gaat voorbij aan 15 eeuwen ontstaansgeschiedenis. Om kort te gaan: zonder Rome
geen reformatie. Overigens heeft de actie van Luther ertoe geleid dat veel meer
mensen in de gaten kregen hoe eenvoudig het eigenlijk is om onder het kerkelijke
juk vandaan te komen: gewoon niks meer van aantrekken en voor jezelf beginnen.
Dat heeft geleid tot een oerwoud van ontelbare afsplitsingen en
kerkscheuringen. Als u wilt weten hoe dat in zijn werk gaat raad ik u de boeken
van schrijver Maarten ’t Hart aan, daar staat dat haarfijn in beschreven.
Nee, als ik ooit in God ga geloven dan word ik weer
gewoon katholiek. Rode wijn, cognac, krentenbrood en carnaval. En tussendoor is
er altijd wel een reden om het glas te heffen op een of andere heilige. Ik snap
werkelijk niet wat die calvinisten bezielt. Was het niet Jezus zelf die water
in wijn veranderde en voedsel vermeerderde? Nou ja, ik zal het wel niet goed
zien.
Op naar Sinterklaas. Ook zo’n goedheiligman.
