Middeleeuws Bleyendael

Wij waren met Hemelvaart op Kloosterboerderij Bleyendael. Mooi gelegen in het veld. Je kunt er terecht voor koffie met gebak en er een kijkje nemen in de stal. Daarnaast zijn er arrangementen te kust en te keur. Een toeristische opsteker die onze regio best kan gebruiken. Terecht dus ook dat omliggende toeristische attracties en horecaondernemers de koppen bij elkaar steken en samen de schouders er onder zetten. Daarnaast bewonder ik altijd de drijfveer die mensen er toe brengt zoiets op te zetten. Petje af voor dergelijke entrepreneurs.

In Ter Apel is een plek, aan het eind van de Schotslaan, die Het Schot heet. ’t Ossenschot was niet meer dan een eenvoudig houten bouwsel wat beschutting bood aan vee, arbeiders en gereedschap bij slecht weer. Dat is het wat betreft het verschijnsel kloosterboerderij wel zo ongeveer. Daarnaast zijn er her en der vast en zeker meerdere van dergelijke bouwsels geweest. Een tastbaar voorbeeld is de zgn. Spieker zoals die nu op het grasveld bij Klooster Ter Apel staat. Het frame, het vakwerk zo u wilt, is authentiek, maar stond niet op die plek. Het stond oorspronkelijk achter een boerderij aan de Poortweg, op steenworp afstand van het klooster. ’t Ossenschot bevond zich op een kwartier lopen van het klooster. Na de reformatie vervielen de gronden rond het Klooster Ter Apel aan de stad Groningen. Die verpachtte het land aan boeren. Voorbeelden van hoe deze boerderijen er ongeveer uit kunnen hebben gezien zijn er onder andere te vinden in Smeerling. Ook dichterbij in Ter Wisch staat aan de Sellingerstraat een fraai exemplaar. De oudste nog bestaande bouwwerken stammen echter uit de zeventiende eeuw. Van eerdere bouwvormen zijn geen afbeeldingen bekend. Die zullen er kleiner en eenvoudiger uit hebben gezien. Iets met vakwerk met leem en strodaken, zoals de voornoemde spieker, ligt voor de hand. Of planken want Westerwolde was bosrijk. Zeker weten doet niemand het. Van het in verval rakende klooster zijn later ook kloostermoppen als bouwmateriaal voor boerderijen gebruikt, zoals er ook bij boerderijen in de omgeving zandstenen graftombes, en het doopvont, uit het klooster zijn gevonden die dienst deden als drinkbak voor het vee.

Het is echter uitgesloten dat Klooster Ter Apel dependances had in de vorm van Kloosterboerderij Bleyendael op zeven kilometer afstand van het klooster.

Dat de ondernemer zijn initiatief Kloosterboerderij noemt kan ik begrijpen. Refereren aan de historie van de streek doet het nou eenmaal altijd goed. Een historische link met een knipoog, daar is niks op tegen. Denk bijvoorbeeld aan het verhaal van Hasje de Heks, die het dorp Sellingen en haar ondernemers goede diensten bewijst. Toen het gebouwd werd verscheen er in de krant een verhaal, opgetekend uit de mond van de ondernemer, dat er in het veld een kloostermop was gevonden en dat bij speurwerk in archieven bleek dat er rond het Klooster Ter Apel zogenaamde kloosterboerderijen bestonden en dat ze er ongeveer zo uitzagen als het huidige Bleyendael. Dat verhaal deed me toen al de wenkbrauwen fronsen maar ach, dacht ik, de man is ondernemer en heeft een sappig verhaal nodig. Maar nu kom ik in het DvhN een artikel tegen over een wandeltocht in het kader van het 550 jarig bestaan van Klooster Ter Apel. Over 7 kilometer kunnen deelnemers wandelen van Klooster Ter Apel naar Kloosterboerderij Bleyendael. En weer terug neem ik aan, daar wil ik af wezen. In het onderhavige artikel wordt echter wederom doodleuk gerefereerd aan de zogenaamde historische wortelen waarop de kloosterboerderij rust. Toen brak me de klomp. Dat je een keer een verhaaltje opschrijft in de krant wat een beetje een loopje neemt met de historische feiten is gezien de strekking van het verhaal nog te billijken. Maar nu, jaren later, is het loopje gepromoveerd tot historisch feit. Inmiddels moet worden gevreesd dat er hele generaties kinderen zullen opgroeien met de pseudowetenschap dat Bleyendael fundeert op de geschiedenis rond Klooster Ter Apel en dat het fictieve origineel er ook nog eens zo uit heeft gezien.

Ik ben vermoedelijk de enige Ter Apeler die zich er druk om kan maken. Het zij zo.